Lezing: “Hoogdravende ridders en spraakmakende barden; de graven van Loon en de Europese letterkunde”
Terug naar Geschied- en heemkundige kring "Het Land van Thorn"Maandag
28-10-2024 20:00
Zaal “Aod Thoear”, Steegputstraat 4, te Thorn
door Dr. Jan Vaes
Beschrijving
Het graafschap Loon was een historisch graafschap in het Heilige Roomse Rijk. Omstreeks 1020 omvatte het slechts de streek van Borgloon, maar tegen 1200 strekte het zich uit over een groot deel van het huidige Belgisch-Limburg. Vanaf 1366 was het in personele unie met het prinsbisdom Luik, maar het bleef een eigen politieke entiteit tot de Franse tijd.
Het graafschap Loon kwam overeen met Belgisch-Limburg, met uitzondering van een deel van het Maasland en Lommel. De graaf van Loon leende sommige domeinen rechtstreeks van de koning van Duitsland, andere van de prins-bisschop van Luik en de overige van de hertog van Brabant (zie 'Structuur'). Loon verzette zich tegen het Huis Bourgondië en kwam dus nooit in de Bourgondische Kreits. Pas onder revolutionair Frankrijk (1794) werd Loon op politiek vlak verenigd met de Nederlanden.
Een nauwelijks gekende geschiedenis. Apart, anders en zelfs een beetje exotisch.
Om zich te wapenen in de feodale omgeving speelden de graven van Loon vaak hoog spel. Zo wisten ze door een uitgekiende huwelijkspolitiek veraf gelegen graafschappen in te palmen. Het graafschap Rieneck in Beieren bestuurden ze meer dan vier eeuwen, het graafschap Chiny op de grens met Frankrijk 137 jaar. En zelfs even het graafschap Holland. De Loons-Hollandse Oorlog met het droeve lot van Ada van Holland inspireerde heel wat dichters en dramaturgen, tot in de 19de eeuw.
De graven van Loon hebben nog dichters in de pen doen kruipen, in het Frans, Duits en Diets. Zo wordt Hendrik van Veldeke als een van de grondleggers van het Nederlands én van het Duits beschouwd.
Begrijpelijk in deze context want hij vertoefde geruime tijd aan het hof van landgraaf Hermann van Thüringen die gehuwd was met Sophia van Wittelsbach, dochter van Agnes van Loon. In Beieren én in Frans Vlaanderen inspireerden de exploten van de graven van Loon dichters om hun prestige te onderlijnen, respectievelijk in het Oudhoogduits en het Frans.
Hendrik van Veldeke, bij Sint-Janskerk, Maastricht, Limburg, Nederland
Over de spreker
Jan Vaes promoveerde in 1987 tot doctor in de Oudheidkunde en Kunstgeschiedenis aan de K.U.Leuven en studeerde er tevens Oude Geschiedenis. In Rome was hij alievo uditore aan het Pontificio Istituto di Archeologia Cristiana. Voor zijn onderzoek van vroegchristelijke architectuur in Italië werd hij In 1991 Laureaat van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen, Letteren en Schone Kunsten van België.
Zijn hele loopbaan werkte hij aan de K.U. Leuven en haar associatie. Van 2000 tot 2016 doceerde hij geschiedenis, cultuurgeschiedenis en didactiek geschiedenis aan de lerarenopleiding van het University College Leuven Limburg. Bovendien doceerde hij aan het Kunsthistorisch Instituut Antwerpen vroegchristelijke en byzantijnse kunst.
Hij publiceerde artikels in wetenschappelijke tijdschriften, catalogi en congressen te Leuven, Kortrijk, Den Haag, Parijs, Rome, Milaan. In 2016 verscheen dan zijn monumentale monografie over de graven van Loon (uitgeverij Het Davidsfonds).
Hij is ondervoorzitter van het Historisch Studiecentrum Alden Biesen.