Gluren bij de Buren ... in Tongerlo - Bree

18-07-2023 19:00Terug naar Geschied- en heemkundige kring "Het Land van Thorn"Dinsdag
18-07-2023 19:00
Sint-Pieterskerk, Dorpsstraat 10, Tongerlo - Bree
Parkeergelegenheid: vrij parkeren op het dorpsplein en de parking achter sporthal de Bongerd, Bosstraat 15Tongerlo is het enige kerkdorp van Groot-Bree waarvan de dorpskern aan de oostzijde van de Zuid-Willemvaart ligt. Dit kanaal, aangelegd in 1826, vormt aan de westkant de scheiding met Opitter. Het jaagpad langs de vaart is geïntegreerd in het fietsroutenetwerk en uitspanning “De Kieper” met terras biedt gelegenheid voor een aangename ver-pozing.
Tongerlo was op kerkelijk gebied een filiaal van Elen dat oorspronke-lijk tot het patrimonium van Sint-Adelardus, neef van Karel de Grote, behoorde. Bij zijn dood circa 826 ging zijn erfenis naar de benedictij-nenabdij van Corbie (Picardië, Frankrijk). De graven van Loon hadden de voogdij over de goederen van Corbie in deze streken. Zeker sinds de 13de-14de eeuw behoorde Tongerlo echter tot het domein van de graven van Loon, dat in 1366 overging in de handen van de prins-bis-schop van Luik. Op juridisch gebied viel Tongerlo onder de bevoegd-heid van de schepenbank van het naburige Opitter, die Loons recht sprak en in beroep ging bij het Oppergerecht van Vliermaal. De sche-penbank zetelde beurtelings in Opitter en in Tongerlo.

Bezienswaardigheden: De gotische Sint-Pieterskerk uit de 15de en 16de eeuw werd op de fundamenten van een romaanse kerk ge-bouwd. Een gedeelte is bewaard gebleven in de muren van het koor. Op het einde van de 18de eeuw werd de kerk verbouwd.
De toren werd gerestaureerd in 1868, de kerk in 1898 en in 1980 werd het ge-heel opnieuw volledig gerestaureerd. In het interieur is vooral het beeld van Maria met kind op de maansikkel belangrijk, een gesig-neerd werk van Jan van Steffenweert.

Als beekdalnederzetting langs de Itterbeek zijn de twee resterende watermolens: de Keyartmolen (1139) en de Galdermansmolen (1633) vermeldenswaard. De eerste is van het onderslagtype, later vervangen door een turbine. De tweede werd gebouwd als oliemolen.

In Tongerlo staat ook het geboortehuis (einde Kerkhofstraat) van ro-manschrijver Jaak Langens, de schepper van Rosse Lei. Deze figuur was een guitige kerel die met zijn streken Tongerlo en omgeving in de ban hield. Een gedenksteen in de gevel verwijst naar de schrijver die in 1892 te Tongerlo geboren werd. Jaak Langens overleed in 1965 te Merksem. Zijn meest bekende romans zijn “Rosse Lei”, “Een Leeuw uit de Kempen” en “De Kermis van Tante Catho”. Merkwaardig is dat deze kleine gemeenschap meer schrijvers telde: Jan Mathijs Ballings, Martinus Ballings, de erg omstreden Jaak Boonen, Lambert Engelen (borstbeeld aan de kerk) en Martinus Stoffels. Onderwijzer Jozef Theu-wissen steunde dit literair talent door samen met pastoor Steyvers een vrije bibliotheek op te richten die later zou uitgroeien tot een modelbibliotheek onder de naam “het Flambeeuwke”, nu het onder-komen van de Geschied- en heemkundige kring Groot-Bree.